آشنایی با رسم و رسوم شب یلدا در شهرهای ایران و جهان - هزار جزیره

آداب و رسوم شب یلدا در شهرهای ایران

شب یلدا، جشنی باستانی در ایران است این جشن در آخرین شب فصل پاییز با جمع شدن خانواده ها دور هم همراه است و آداب ورسوم خاص خود را در شهرهای مختلف ایران دارد.

شب چله در شیراز

مردم شیراز، آداب و رسوم شب یلدا را طی مرنامی خاص برگزار می کنند که بیشتر زنان و دختران در آن شرکت می کنند. در این مرنام یک کوزه بزرگ به نام کلوک پر از شیره انار یا ترشی را می آورند. هر زن یا دختر شرکت کننده نشانه ای مانند سکه یا مهره را داخل کلوک می اندازد تا آینده اش را پیش بینی کند. سپس دخترکی نشانه ها را از کلوک بیرون می کشد و معنای هر کدام را توضیح می دهد. هم زمان یکی از زنان شعر یا غزلی از شاعران محلی را درباره آرزوها و آینده زنان می خواند که مردم از روی مطالب شعر تعبیر خود را از نتیجه فالشان خواهند داشت. خوردنی های خوشمزه ای هم برای مرنام شب چله تدارک دیدن می شود؛ از جمله آجیل شیرین که شامل میوه ها و دانه های مختلف با شکرپنیر است.

شب چله در طالقان

شب چله در طالقان شبی مملو از سرور و شادی است. جوانان و نوجوانان در این شب به مرنام سنتی مختلفی مشغول می شوند. آن ها به پشت بام خانه های همسایگانشان می روند و از طریق دریچه ای به نام درجی، شالی پر از میوه و شیرینی را به درون خانه می اندازند. صاحبخانه نیز در قبال تقدیم هدیه، پاسخی کمی شیرینی و تنقلات برمی گرداند.

از دیگر آداب و رسوم شب یلدا در طالقان این است که جوانان به بازی های سنتی محلی همانند انگشتربازی و گدره بازی روی می آورند و هم زمان با نواختن نی و خواندن اشعار و آوازهای محلی، شادی و سرور خودشان را نشان می دهند. به این ترتیب شب یلدا در طالقان با سنت های زیبایی همراه است که باعث شادی و نشاط مردم می شود.

آداب و رسوم شب یلدا در قزوین

در شهر قزوین هم مردم به سبک خودشان آداب ورسوم شب یلدا را به جا می آورند. قزوینی ها غذاهای سنتی مانند سبزی پلو با ماهی دودی درست می کنند تا از مهمانانشان در این شب طولانی به نحو احسن پذیرایی کنند. تدارک آجیل های محلی مانند گردو و انجیر خشک نیز از سنت های شب چله در قزوین است.

باورهای خاصی هم در میان سالخوردگان این شهر در مورد شب یلدا وجود دارد. بر اساس این باورها اگر صدای گریه ننه سرما شنیده شود، باران خواهد بارید و اگر پنبه های لحاف بیرون بریزند برف می بارد. همچنین اگر گردنبند مرواریدی پاره شود باید برای بارش تگرگ آماده باشند. قزوینی ها در این شب سنتی به دیدار اعضای خانواده می روند تا از سفره ای از شیرینی، میوه و غذا در کنار هم بهره مند شوند.

آداب و رسوم شب یلدا در همدان

همدانی ها در شب یلدا مرنام خاصی برگزار می کنند تا سرنوشت خودشان را در سال آینده متوجه شوند. در این آداب ورسوم شب یلدا، همه افراد خانواده دور هم جمع می شوند و یک زن سالخورده اشعار و ابیاتی را می خواند. سپس پارچه ای در میان افراد گردانده شده و هر کدام به آن سوزن می زنند.

پیرزن با مشاهده شکل سوزن بر روی هر پارچه سعی می کند آینده آن شخص را پیش بینی کند. به عنوان مثال اگر سوزن در وسط پارچه قرار گرفته باشد نشانه آرامش و شادی در سال آینده خواهد بود. اما اگر در لبه پارچه قرار بگیرد نشانه مشکلاتی است که باید برای مقابله با آن ها آماده شد. این مرنام بیشتر جنبه نمادین و تفریح دارد و بیشتر بهانه ای است برای گذران اوقاتی خوش در کنار اعضای خانواده.

شب چله در کرمان

به عنوان بخشی از آداب و رسوم شب یلدا، مردم کرمان، داستان های مجذوب کننده و منحصربه فردی را بازگو می کنند. همچنین تا ساعت های اولیه صبح شب را در کنار هم بیدار می مانند. باور بر این است در این شب جادویی، مرد غول پیکری به نام قارون با ظاهری غریب، به شکل مردی که پشت سرش تکه های هیزم واقع شده است، از خانه ای به خانه دیگر سرک می کشد و به خانواده ها هیزم عطا می کند.

صبح روز بعد، مردم تعجب زده می بینند که تکه های هیزم به شمش های طلا تبدیل شده اند! طبق باور اهالی قدیمی تر کرمان، قارون در این شب خوشحالی و ثروت را برای آن ها رقم خواهد زد. بااین وجود، جوانان این شهر که دیگر چندان به آینده خوش بین نیستند، معتقدند این داستان تنها برای سرگرم کردن مردم در شب سرد یلدا ساخته وپرداخته شده است.

شب چله در تهران

همانند بسیاری دیگر از شهرهای ایران، آداب و رسوم شب یلدا در تهران هم با هدف اصلی دور هم جمع شدن و سپری کردن اوقاتی خوش زنده نگه داشته می شود. در این دورهمی ها، میوه های سنتی مانند هندوانه، انار و سایر میوه ها سرو می شوند. همچنین موسیقی شاد هم در بسیاری از موارد اجرا می شود تا میهمانان بتوانند شادی و آرامش را در این شب در کنار هم تجربه کنند. به این ترتیب همه به عنوان یک خانواده، فرهنگ زیبای شب یلدا را تجربه کنند.

شب یلدا فرهنگ بسیار زیبایی در ایران دارد. اما برای افرادی که نمی توانند با خانواده باشند، باشگاه ها و رستوران های مختلفی در تهران برنامه های ویژه ای برای جشن گرفتن این شب دارند. مردم تهران می توانند به این مکان ها بروند تا در کنار دوستانشان، فرهنگ ارزشمند شب چله را زنده نگه دارند.

شب چله در اصفهان

اهالی اصفهان شب یلدا را با اهمیت خاصی جشن می گیرند. در این شب خانواده ها دور هم جمع می شوند تا خاطرات معنوی و گرمی را به اشتراک بگذارند. سنت های محلی باعث شده تا جلوه های خاصی در آداب و رسوم شب یلدا در اصفهان شکل بگیرد.

اصفهانی ها سفره هایی رنگین با میوه هایی مانند هندوانه و انار را تهیه می کنند. همچنین غذاهای محلی مفصلی را طبخ می کنند تا لحظات خوش و خاطره انگیزی را در کنار عزیزانشان تجربه کنند.

هندوانه به عنوان نمادی از خورشید نقش مهمی در مرنام شب یلدای اصفهان دارد. با جای دادن این میوه در سفره ها، اهالی شهر نیروی خورشید و دوام زندگی را به میانشان دعوت می کنند. به این ترتیب علاوه بر شادی، معنویت خاصی نیز بر این مرنام حاکم است.

شب یلدا در کویرهای ایران

گذراندن شب یلدا در کویرهای ایران می تواند جزو بهترین جاذبه ها برای برگزاری آداب و رسوم شب یلدا در ایران باشد. از مهم ترین کویرهای ایران می توان به کویر مصر، مزینان، کلوت های شهداد، شهرها و روستاهای اطراف کویر اشاره نمود. علاوه بر خریدن تور مسافرتی می توانید خودتان شخصا نیز برای رفتن به کویر در شب یلدا برنامه ریزی نمایید. در صورتی که به همراه تور قصد سفر ندارید و می خواهید خودتان به همراه چند تن از اعضای خانواده تان به تفریح و گشت و گذار در کویر بپردازید حتما از قبل خوراکی ها و میوه های مخصوص شب یلدا را آماده کنید تا بهترین تجربه ممکن را داشته باشید.

اگر قصد دارید شب یلدا در کویرهای ایران و یا روستاهای اطراف آنها بمانید بهتر است که محل اقامت تان را حتما از قبل هماهنگ کرده و رزرو کرده باشید. در نزدیکی کویر مصر و مزینان اقامتگاه های بوم گردی بسیاری وجود دارند که می توانید شب یلدا را در آنها سپری کنید. روستای هد در جندق اصفهان از بهترین جاذبه های ایران برای شب یلدا به شمار می رود. سایر شهرهای کویر ایران مانند میبد یزد و عقدا نیز مرنام های مخصوصی برای شب یلدا همانند آتش روشن کردن و نواختن موسیقی دارند. در اطراف این شهرها مکان های تاریخی فوق العاده ای همانند نارین قلعه، چاپارخانه، یخچال خشتی و غیره وجود دارد که بازدید از آنها و استفاده از اقامتگاه های سنتی آنها در شب یلدا تجربه بسیار تازه و دلنشینی برای شما خواهد بود.

آداب و رسوم شب یلدا در اسکاندیناوی: روز لوسیایی مقدس

همانند بسیاری از جشن های امروزی، جشنواره های باستانی مربوط به زمستان و احترام به نور خورشید، با آیین های تازهتر ترکیب شده اند. در اسکاندیناوی، روز لوسیای مقدس، در تاریخ 13 دسامبر - که در تقویم این کشور با فرارسیدن زمستان همراه است - نشانه شروع فصل کریسمس است. از آداب و رسوم شب یلدا در اسکاندیناوی این است که زنان جوان با لباس های سفید، کمربندهای قرمز و تاج هایی از شمع روی سرشان، در یک راهپیمایی دست جمعی، راه را در تاریکی زمستان روشن می کنند.

این جشنواره در شب چله به احترام لوسیای مقدس برگزار می شود و شامل جشنواره های احترام به نور خورشید در زمستان است که با روشن کردن آتش های بزرگ همراه است. شیرینی های زنجبیلی، نان های خوشمزه با طعم زعفران و نوشیدنی گلوگ به طور سنتی در این مرنام تهیه و مصرف می شوند.

آداب و رسوم شب یلدا در چین: جشنواره دونگژی

این جشن با قدمت هزاران ساله که در روزهای 21، 22 یا 23 دسامبر جشن گرفته می شود، با گردهمایی های خانوادگی و مهمانی های بزرگ به عنوان آداب و رسوم شب یلدا در چین جشن گرفته می شو. مرنام شب چله در چین، همچنین شامل تهیه و سرو تنگ یوان (توپ های برنجی) نیز می شود. به عقیده مردم چین، این جشن نشانگر پایان فصل برداشت محصولات است و همچنین ریشه هایی در مفهوم یین و یانگ چینی دارد: پس از رخداد زمستانی، فراوانی تاریکی در زمستان به تدریج با نور خورشید تعادل خواهد یافت.

آداب و رسوم شب یلدا در انگلستان: گردهمایی در استون هنج

اگرچه هیچ کس دقیقاً نمی داند چرا مجموعه باستانی استون هنج در انگلستان ساخته شده است، اما نمی توان انکار کرد که این سازه با حرکات خورشید هم خط می شود. این یکی از بناهای جهانی ساخته شده در چله تابستان است و تحقیقات باستان شناسی نشان می دهند که در اینجا آداب و رسوم شب یلدا یا چله زمستان برگزار می شده است.

امروزه مردمان این سرزمین این سنت را دوباره زنده کرده و در طلوع روز پس از بلندترین شب سال، برای مشاهده طلوع جادویی خورشید از میان سنگ ها، دور هم جمع می شوند. در این مرنام بدون هیچ هزینه ای از افراد دریافت نمی شود، اما فضای پارکینگ محدود است. بازدیدنمایندگان حتی می توانند برای این جشن آرام و مقدس زمستانی، تا خود سنگ ها پیش بروند، منطقه ای که معمولاً محصور شده است.

شب چله در کانادا: جشنواره فانوس ها در ونکوور

برای احترام به سنت های زمستانی در فرهنگ های مختلف، جشنواره سالانه فانوس ها به عنوان بخشی از آداب و رسوم شب یلدا در ونکوور کانادا برگزار می شود. شرکت کنندگان در این مرنام می توانند در کارگاه های موجود شرکت کرده و فانوس خودشان را بسازند. در شب چله، راهپیمایی هایی در سراسر شهر برگزار می شود و با آتش بازی های دیدنی به پایان می رسد. شرکت کنندگان همچنین می توانند سعی کنند تا مسیرشان را در میان هزارتوی نور، یک مارپیچ ساخته شده از 600 شمع پیدا کنند.

شب چله در ژاپن: عید توجی

آداب و رسوم شب یلدا که در ژاپن عید توجی نامیده می شود هم بسیار خاص و جالب است. به طور سنتی، در شب چله در ژاپن، کدو حلوای زمستانی به نام کابوچا مصرف می شود که یکی از معدود محصولات است که در روزگار گذشته در دسترس بوده است. پس از استحمام با میوه های مرکبات خاص، فرد برای یک سفر زمستانی ماده شده و احساس گرمای بیشتری خواهید داشت.

اعتقاد بر این است که این استحمام با مرکبات، بدن و روح را تازه کرده، باعث پیشگیری از ابتلا به بیماری می شود و پوست خشک زمستانی را آرام می کند. به نظر می رسد که جوندگانی به نام کاپی بارا هم عاشق استحمام با این مرکبات خاص هستند. در یک نوآوری مدرن بر اساس این رسم قدیمی، برخی از باغ های وحش ژاپن، این میوه را در آب گرمی که حیوانات در روز و شب چله در آن استحمام می کنند هم قرار می دهند.

آداب و رسوم شب یلدا در گواتمالا: جشنواره سانتو توماس

جشنواره سنتو توماس یا سنت توماس در گواتمالا، به عنوان بخشی از آداب و رسوم شب یلدا، یک هفته پیش از فرارسیدن این شب جشن گرفته می شود. این جشنواره ترکیبی است از مرنام کاتولیک با آداب و رسوم بومی مایا که با شب چله ارتباط دارند.

امروزه، در این جشنواره لباس های سنتی رنگارنگ، ماسک ها، راه پیمایی، آتش بازی و موسیقی وجود دارد که گواتمالا را به یک مقصد زمستانی عالی برای تجربه مرنام شب یلدا تبدیل کرده است. هیجان انگیزترین بخش این مرنام، پایکوبی میله پرنده است که بسیار هم خطرناک است. این بخش از آداب و رسوم شب یلدا در گواتمالا، عبارت است از صعود به بالای یک میله با بیش از 30 متر ارتفاق، بستن خود با به یک طناب به میله و سپس و پرش و سقوط آزاد!

جمع بندی درباره آداب و رسوم شب یلدا در ایران

شب یلدا به آخرین شب فصل پاییز گفته می شود که طولانی ترین روز سال نیز به شمار می رود. یلدا جدا کننده فصل پاییز و شب های طولانی از فصل زمستان و شروع طولانی تر شدن روزهای سال است. شب یلدا در ایران و کشورهای فارسی زبان از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است و آداب و رسوم شب یلدا در ایران به خوبی برگزار می شود. مردم ایران از زمان هخامنشیان شب یلدا را جشن می گرفته اند و اما علاوه بر ایران کشورهای دیگری همانند چین، کره جنوبی، پرو، بولیوی، اکوادور، اسکاتلند، روسیه، آفریقا و غیره نیز به شکل های مختلفی این شب خاص را جشن می گیرند.